Қўшнимдан 3 ой муддатга қайтариш шарти билан фоизсиз қарз олган эдим,қарзни ўз вақтида қайтармаганим сабабли менга нисбатан фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судига даъво аризаси билан мурожаат қилинган, бироқ қарз фоизга олинмаган бўлса-да, даъво талабида қарзни ўз вақтида қайтарилмаганлиги оқибатида банк фоизлари талаб қилинмоқда, ушбу талаб қонунга мувофиқми?
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 735-моддасига кўра, қарз олувчи олинган қарз суммасини қарз шартномасида назарда тутилган муддатда ва тартибда қарз берувчига қайтариши шарт.
Агар қарз суммасини қайтариш муддати шартномада белгиланган бўлмаса, қарз олувчи уни қарз берувчи қарзни қайтариш ҳақида талаб қўйган кундан бошлаб ўттиз кун мобайнида қайтариши керак.
Фоизсиз қарз суммаси қарз олувчи томонидан муддатидан олдин қайтарилиши мумкин.
Фоиз эвазига берилган қарз суммаси, агар қарз шартномасида кўзда тутилган бўлса ёки қарз берувчининг розилиги билан, муддатидан олдин қайтарилиши мумкин.
Мазкур Кодекснинг 327-моддасига кўра, бошқа шахсларнинг пул маблағларини ғайриқонуний ушлаб қолиш, уларни қайтариб беришдан бош тортиш, уларни тўлашни бошқача тарзда кечиктириш ёхуд бошқа шахс ҳисобидан асоссиз олиш ёки жамғариш натижасида улардан фойдаланганлик учун ушбу маблағлар суммасига фоиз тўланиши керак.
Фоизлар миқдори кредитор яшайдиган жойда, кредитор юридик шахс бўлганида эса, унинг жойлашган ерида пул мажбурияти ёки унинг тегишли қисми бажарилган кунда мавжуд бўлган банк фоизининг ҳисоб ставкаси билан белгиланади. Қарз суд тартибида ундириб олинганида суд кредиторнинг талабини даъво қўзғатилган кундаги ёки қарор чиқарилган кундаги банк фоизининг ҳисоб ставкасига қараб қондириши мумкин. Ушбу қоидалар қонунда ёки шартномада бошқа фоиз миқдори белгиланган бўлмаса қўлланилади.
Қўшнингизга қарзни ўз вақтида қайтармаганингиз учун банк фоизи тўлашингиз лозим бўлади.
Суд амалиётидан, даъвогар Р жавобгар Сга нисбатан судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, 30.000.000 сўм қарз суммасини банк фоизи билан ундириш талабини илгари сурган.
Маълум бўлишича, даъвогар Р жавобгар Сга 2023 йил 1 февралда 1 ой муддатда қайтариш шарти билан 30.000.000 сўм миқдорида қарз берган. Бу ҳақда С.томонидан тилхат ёзиб берилган. Қарз шартномасига кўра, С Рга қарзни 2023 йил 1 март кунида қайтариш мажбуриятини олган.
Суднинг ҳал қилув қарори билан қарз берувчининг талаби даъво қўзғатилган кундаги ёки қарор чиқарилган кундаги банк фоизининг ҳисоб ставкасига қараб қондирилиши мумкин бўлади.
Ўткир Разиков,
Фуқаролик ишлари бўйича Пешкў туманлараро судининг раиси
Максад Матякубов,
Фуқаролик ишлари бўйича Пешкў туманлараро судининг судьяси
