Ер юзида барча турдаги энергия ресурсларига бўлган талаб ошиб боряпти. Шу ўринда истеъмолчилар орасида ресурслардан фойдаланиш маданиятини босқичма-босқич ошириб бориш муҳимдир.
Захиралар абадий эмас ва улар тобора камайиб бораётган бир вақтда ресурслардан самарасиз фойдаланиш вазиятни баттар оғирлаштиради. Шунинг учун ҳам энергия ресурсларидан, хусусан, табиий газдан тежамкор ва оқилона фойдаланиш ҳар биримиз учун муҳим вазифага айланмоқда.
Хонадонни иситиш, овқат тайёрлаш ёки сув қайнатишда оддий қоидаларга риоя қилган ҳолда сезиларли миқдордаги газ ҳажмини тежаш мумкин. Ушбу саҳифада уйни иситиш жараёнида газ ҳажмини тежашга ёрдам берадиган бир нечта усуллар ҳақида гаплашамиз.
Аввало, маънан эскирган, ностандарт ёки қўлбола жиҳозлардан воз кечиш керак. Ҳовли уйларда иссиқлик қозонининг ёндиргичларини энерготежамкор ва замонавийсига алмаштиришнинг ўзи куз-қиш мавсумида табиий газни 30–40 фоизга иқтисод қилишга ёрдам беради.
Эски газ жиҳози соатига ўртача 2,7 м3, ойига 660 м3 газ сарфлайди. Замонавий энерготежамкор газ қурилмаларида эса газ сарфи соатига 1,6 м3, ойига — 390 м3. Биринчисида истеъмолчи иситиш тизими учун ойига 250 минг сўмдан кўпроқ пул сарфлайди. Замонавий ускунадан фойдаланганлар эса ойига 148 минг сўм ишлатади ва 102 минг сўм иқтисод қилиб қолади.
Уйни иситишда энг мақбул тизимни танлаш ҳам муҳим. Мисол учун, иш жараёнида иссиқликни 30 фоизгача йўқотадиган «иссиқ пол» тизимидан кўра радиатор батареяли тизимдан фойдаланиш ҳам истеъмолчи харажатларини анча қисқартиради.
Радиаторли тизимда иссиқлик батареяларга 95 ℃ билан узатилади, «иссиқ пол» трубаларида эса ҳарорат 65 ℃ бўлади. Шу сабаб радиаторли тизимда бинони иситиш «иссиқ пол» тизимига нисбатан тезроқ кечади. Радиаторли тизим 200 м2 хонани иситиш учун 1 м3 газ сарфлайди, «иссиқ пол» эса — 2,4 м3. Иситиш мавсуми 5 ой деб олсак ва амалдаги 380 сўм тариф бўйича ҳисобланганда «иссиқ пол» тизими 3,34 миллион сўмлик, радиаторли тизим эса 1,39 миллион сўмлик газ истеъмол қилади. Фарқ деярли 2 миллион сўмга яқин.
Ўзбекистон шароитида қиш мавсумида ҳаво ҳарорати беқарор бўлиб, ҳавонинг 5–10 даража ва ундан ортиқ илиқ бўлиши ҳолатлари кўп кузатилади. Шундай вақтларда иситиш тизими қувватини пасайтириш ҳам табиий газни тежашга имкон яратади.
Одам +26–28 °C да ўзини қулай ҳис қилади, бироқ мутахассислар хона ҳароратини +21 °C дан оширмасликни тавсия қилади. Шифокорлар, айниқса педиатрлар хонани мунтазам иссиқ сақлагандан кўра, қўшимча кийим кийган ҳолда исиниш яхшироқ эканини таъкидлайди.
Муҳим эслатма, газ билан ишловчи иситиш жиҳозларини ҳар йили назоратдан ўтказиб туриш шарт. Иссиқлик энергиясининг ортиқча сарфидан қутилиш учун иситиш мавсуми бошида иссиқлик алмаштиргични чанг ва кирлардан тозалаш, тизимда ҳаво тўпланиб қолишини олдини олиш ва қувурларни таъмирлаш керак.
Иситиш тизимини тўғри йўлга қўйган ҳолда, сиз қиш мавсумини хотиржам ўтказиш билан бирга ортиқча газ сарфи учун кетиши мумкин бўлган маблағни тежаб қоласиз. Шуни ёдда тутинг, тежаб қолинган ҳар бир метр куб газ чекка ҳудудларга ҳам «зангори ёқилғи»нинг етиб боришига замин яратади.
