Журналистикага тупурган журналистлар ёки “Озодлик”нинг ғаламисликлари ортида нима ётибди?

Журналистиканинг олтин қоидаларидан бири бу холислик, объективлик. Бу ҳеч қачон ўзгармаган, охирги пайтларда эса ҳар доимгидан кўра кўпроқ долзаброқ бўлмоқда.
Узоқ йиллардан бери Озодлик радиосини кузатиб келаман, ҳақиқатда Ўзбекистон ва одамлар муаммоларига оид кўплаб материаллар беради. Аммо сўнгги вақтларда “Озодлик” радиоси қўллаётган усул холислик принципига мутлақо ёт эканлигига, атайдан провокация, иғвога берилаётганига гувоҳ бўлиш мумкин.
Гўёки ҳамманинг назарига тушган “журналистлик суриштируви”га аҳамият берадиган бўлсак, бу нарсани яққол кўриш мумкин.     Атай қилгандек, гўёки Ўзбекистонда сиёсий тадбирлар, масалан, Президентлик, парламент сайловлари бошланиши олдидан мамлакатни, амалдаги ҳукуматни обрўсизлантирадиган, куракда турмайдиган маълумотларни тарқатиб келади. Ҳар йили халқаро миқиёсда ўтказиладиган катта сиёсий тадбирлар жараёнида камида бир марта давлат раҳари ва унинг оила аъзолари бўйича сафсата ва бўҳтонлардан иборат маълумотларни тарқатади ҳамда шу орқали Ўзбекистонни халқаро ҳамжамият олдида обрўсизлантиришга ҳаракат қилади. Ўзининг эгалари олдида сўз эркинлиги ва демократияни важ қилиб, ватаннинг қоралаш, ватандошларнинг юзига лой чаплаш билан шуғулланади.
Энг ачинарли тарафи, бундай маълумотлар ёлғон ва буҳтонлардан иборатлигини ҳамма, ҳатто оддий одамлар тушуниб туради. Аммо экспертларлар айтганидек, ёлғон жуда айланади ва унга жуда кўпчилик ишонади. Оддий мисол, январь ойида табиий ҳолат — қишнинг аномал келиши ортидан Ўзбекистонда электр энергиясида оммавий тақчиллик кузатилди, давлат 2-3 кун барча чораларни кўриб, ижтимоий иншоотлар — касалхоналар, кўп қаватли уйларни биринчи галда қувват билан таъминлаш чораларини кўрди, халққа вазият очиқ-ойдин айтилди, муаммо такрорланмаслиги учун қатъий чоралар, амалий ҳаракатлар бошланди. Аммо худди шу пайт — Озодлик радиосида гўёки бутун Ўзбекистон энергетика тизими сотиб юборилгани ҳақида фақат ёлғон ва туҳматлардан иборат “суриштируви” эълон қилинди. Шунча раддия ва контрфактлар айтилганига қарамасдан, бир оғиз раддия беришни ўзларига эп кўришмади.
Журналистиканинг обрўси ва принципи, юқорида айтганимиздек, холислик ва унга риоя қилиш билан ўлчанади. “Озодлик” радиоси юқорида эслаганимиз битта суриштирувида ўнлаб хатоларга йўл қўйган, одамларни чалғитган, Ўзбекистон раҳбариятини обрўсизлантирадиган, туҳмат ва уйдирмадан иборат хабарларни тарқатди. Лекин журналистика принципларига хилоф равишда икки оғиз хато қилганини, одамларни чалғитганини тан олмади. Чунки уларнинг иши журналистика эмас, уларнинг иши туҳмат, аламзадаликдан иборат. Тағин Ўзбекистон ҳукумати уларнинг бош идораси билан мулоқотга бориб, Ўзбекистонда ишлаши учун шарт-шароит яратишга ҳаракат қилмоқчи бўлиб юрган эди. Булар эса “арпага тўйган эшак эгасини тепади” дегандек атайдан ахборот хуружи уюштириш билан шуғулланади.
Асилад, “Озодлик” радиоси 1953 йилда ташкил этилган бўлиб, унда аввало, коммунистик давлатлардаги ҳаёт ҳақида янгиликлар ва таҳлилий мақолалар, муқобил ахборот тарқатишни асосий миссияси сифатида қабул қилган. Тотал диктатура ва цензура даврида коммунистик блок одамлари учун муқобил ва ҳақиқатга яқин ахборотларни тарқатиш билан шуғулланиб келар эди. Аммо 1992 йилда ташкил этилган “Озодлик” радиосининг “ўзбек хизмати” (дастлаб Германияда, кейинчалик Чехиянинг Прага шаҳрида фаолият юритмоқда) сафсата, иғво, бўхтон ва ёлғонларни тарқатиш ишлари билан шуғулланиб келмоқда.
АҚШ ҳукумати молиялаштириладиган “Озодлик” радиоси фаолияти журналистика талабларига, принципларига мутлақо тўғри келмайди, қасддан Ўзбекистон раҳбариятини обрўсизлантириш, иғво ва сафсата тарқатиш билан шуғулланади. Радио ғарб хавфсизлик хизматларининг “буюртмалари”ни улар сўрамаса ҳам қойиллатиб бажариб келаётган бир гуруҳ аламзада ва ватанфурушлардан иборат бўлиб қолди. Бу журналистика эмас. Бу сўз эркинлиги эмас.